اگزما در کودکان
برخی کودکان دچار اگزما میشوند. اگر کودک شما به اگزما مبتلا شود آیا میدانید چه اقداماتی برای او باید انجام دهید؟ نخستین چیزی که باید بدانید این است که چگونه میتوان اگزما در کودکان را تشخیص داد؟
برای اطلاع از تفاوت اگزمای کودکان با دیگر التهابهای پوستی و همچنین شیوههای درمان آن و نکات بهداشتیای که در صورت ابتلای نوزادان و کودکانمان به آن باید رعایت کنیم، مطلب زیر را بخوانید.
متخصص پوست اصفهان – دکتر ابوالفضل جویا – اگزما در کودکان | نشانهها و علائم
بیماری اگزما پوستی چیست؟
اگزما (آماس پوست) شرایطی است که در آن پوست دچار خارش، قرمزی، التهاب و پوسته ریزی میشود. پزشکان هنوز دلایل بروز این عارضه را نمیدانند. اما این بیماری معمولاً در افرادی که حساسیت (آلرژی) دارند، بروز میکند. اگزما گاهی ریشهی ژنتیکی دارد و ممکن است در بین اعضای یک خانواده شایع باشد.
اگزما در کودکان گاهی با برآمدگیهای کوچک و آبدار همراه است که مرطوب و خیس هستند. اکثر کودکان در برخی نواحی بدن طی یک یا چند بار دچار خارش (راش پوستی) میشوند، اما اگزما میتواند مزاحمی باشد که خارش را بیشتر کند و شرایط بدتری به وجود آورد.
شایعترین علت اگزما «درماتیت آتوپیک» (Atopic dermatitis) است که گاهی اگزمای نوزادان نیز نامیده میشود و میتواند بر کودکان با سن بالاتر نیز مثل نوزادان اثر گذارد.
درماتیت آتوپیک چیست؟
واژه «آتوپیک» شرایطی را توصیف میکند که فرد به عوامل آلرژیزای محیط اطراف حساسیت بالایی نشان میدهد.
این عوامل عبارتند از:
گرده گلها، کپکها، گرد و غبار، موی حیوانات و بعضی از غذاها. «درماتیت» به معنای پوست ملتهب، قرمز و دردناک است.
درماتیت آتوپیک که به عنوان اگزمای آتوپیک نیز شناخته میشود، نوعی التهاب پوستی (درماتیت) است که باعث خارش، قرمزی، تورم و ترک خوردن پوست میشود. ممکن است مایع روشنی از مناطق آسیب دیده ترشح شود که اغلب به مرور زمان از بین میرود.
در حالی که این بیماری ممکن است در هر سنی رخ دهد، معمولا آغاز آن در دوران کودکی است و در هر سنی با تغییرات شدیدی همراه است. در کودکان زیر یک سال، ممکن است بیشتر سطح بدن تحت تأثیر قرار گیرد. با بزرگتر شدن کودکان، پشت زانوها و جلوی آرنج شایعترین مناطق آسیب دیده هستند.
در بزرگسالان
دستها و پاها مناطقی هستند که بیشترین آسیب را تجربه میکنند. ترک خوردن و زخم شدن پوست علائم را بدتر میکند و خطر ابتلا به عفونتهای پوستی در این افراد افزایش مییابد. بسیاری از افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک، تب یونجه یا آسم را تجربه میکنند.
چه کودکانی بیشتر در معرض اگزما هستند؟
اگر در خانواده شما حساسیت فصلی، آسم یا دیگر انواع آلرژی به چشم میخورد، احتمال ابتلای بیماری پوستی کودکان بیشتر است. به عقیده برخی کارشناسان این کودکان از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به اگزما هستند.
یعنی این مشخصات از طریق ژن والدین به فرزندان منتقل میشود و کودک برای دچار شدن به بیماری مستعدتر خواهد بود.
نزدیک به نیمی از کودکان مبتلا به اگزما، در بزرگسالی دچار حساسیت فصلی یا آسم میشوند. البته اگزما به خودی خود آلرژی نیست، ولی آلرژی میتواند باعث به وجود آمدن آن شود.
برخی عوامل محیطی (مانند گرمای شدید یا استرس عاطفی) نیز میتوانند سبب تحریک شرایطی شوند که به ایجاد اگزما منجر شود.
از هر ۱۰ کودک، تقریبا یک نفر به اگزما دچار میشود. علائم معمولا در چند ماه اول زندگی و تقریبا همیشه قبل از اینکه یک کودک پنج ساله شود، نمایان میشوند. البته، خبر خوب این است که بیش از نیمی از کودکان امروز مبتلا به اگزما هستند، در دوران نوجوانی بهبود مییابند.
نشانهها و علائم اگزما در نوزادان و کودکان
نشانهها و علائم اگزما در کودکان در مراحل اولیه بسیار متفاوت است. اگر فرزند شما به تازگی به دنیا آمده و کمتر از ۶ ماه دارد باید توجه داشته باشید که بین دو تا ۶ ماهگی (و تقریبا پیش از پنج سالگی)، کودکان مبتلا به اگزما علائمی مانند خارش، خشکی، قرمزی و برآمدگیهای کوچک در پوست گونه، پیشانی یا سر خود دارند.
بثورات ممکن است به بازوها، پاها و تنه منتشر شود و ضایعههای قرمز، کبره زده یا باز در آن ناحیه به نظر برسد. همچنین، ممکن است در نواحی خم آرنج، پشت زانو، پشت مچ دست و مچ پا، بثورات دایرهای، کمی برجسته، خارشی و فلسی شکل ایجاد شود.
با بزرگتر شدن کودک
معمولا بثورات از حالتی که در ابتدا به وجود آمدند فلسی شکلتر میشوند و پوست به شدت خشک شده و خارش دارد. با گذشت زمان، این علائم شدیدتر شده و افزایش مییابند در حالی که ممکن است با عودهایی همراه شوند که به صورت دورهای رخ میدهد.
کودک شما ممکن است برای از بین بردن خارش، ناحیه آسیب دیده را با دست یا هر وسیله در دسترسی بخارانند، غافل از اینکه خاراندن میتواند وضعیت بثورات را وخیمتر کرده و در نهایت نواحی زخیم و قهوهای رنگی در پوست ایجاد کند.
به همین دلیل است که اگزما اغلب «خارشی که باعث راش میشود» بشمار میآید و نه «راشی که باعث خارش میشود».
اگزما چقدر طول میکشد؟
در بیشتر موارد، اگزما بهبود مییابد و علائم آن برای چند ماه یا چند سال به طور کلی از بین میرود. غالبا در کودکان، نشانههای بهبودی از سن پنج یا ۶ سالگی نمایان میشود، اما ممکن است تا دوران بلوغ و بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند.
در بعضی از کودکان، اگزما برطرف میشود ولی با فرارسیدن سن بلوغ که ترشح هورمونها و نیز بروز عواملی مانند استرس و استفاده از محصولات آرایشی و محرک پوست آغاز میشود، ممکن است این علائم دوباره بازگردند.
به خاطر داشته باشید که اگزما مسری نیست و در نتیجه لازم نیست کودک مبتلا را از خواهران و برادران و نیز کودکان و افراد دیگر دور نگهداریم.
آیا میتوان از اگزما در کودکان پیشگیری کرد؟
به باور متخصصان، اگزما پدیدهای ارثی است و در نتیجه راهی برای پیشگیری از آن وجود ندارد. اما با توجه به اینکه عوامل محرک میتوانند اگزما را بدتر کند. با اجتناب از این عوامل محرک میتوان از تشدید علایم جلوگیری کرده یا به بهبود آنها کمک کرد. عوامل حساسیتزا عبارتند از:
گرده گلها
کپک
گرد و غبار
موی حیوانات
هوای خشک و دارای رطوبت پایین زمستان
خشکی زیاد پوست
برخی صابونها و مواد شوینده
بعضی از انواع پارچه (مانند پارچههای پشمی یا بافت های خشن)
بعضی از انواع محصولات مراقبت از پوست، عطر و ادکلن (به ویژه آنهایی که حاوی الکل هستند)
دود سیگار
برخی غذاها (بستگی به فرد دارد، اما فرآوردههای لبنی، تخم مرغ، گندم، سویا و دانهها رایجتر است)
استرس عاطفی
گرمای شدید
تعریق
در عین حال، جلوگیری از خاراندن ناحیه دچار راش میتواند. مانع از بدتر شدن شرایط و آسیب شدید پوستی یا ایجاد عفونت ثانویه شود.
تشخیص اگزما در کودکان
اگر قصد دارید بدون کمک یک متخصص، اگزما در کودکان را تشخیص دهید. باید آگاه باشید که تشخیص اگزما با چالش همراه است، زیرا:
هر کودکی علائم منحصر به فردی دارد که میتواند از لحاظ شدت بسیار متفاوت باشد.
اگزما گاهی با سایر ناراحتیهای پوستی مانند درماتیت سبوره نوزادی (کلاه گیس)، پسوریازیس (صدفک: بیماری ژنتیکی که موجب پوسته پوسته شدن و التهاب بدن میشود) و درماتیت تماسی (که ناشی از تماس مستقیم پوست با یک عامل یا ماده محرک، مانند: فلز، دارو یا صابون) اشتباه گرفته میشود.
هیچ آزمایشی برای تشخیص قطعی آن در دسترس نیست.
چنانکه مشکوک به اگزمای پوستی در کودک خود هستید. حتما به متخصص پوست مراجعه کنید. پزشک متخصص میتواند تشخیص دقیقی در این مورد داشته باشد.