بررسی علل بروز انواع درماتیت تماسی

درماتیت تماسی به دلیل تماس پوست با مواد حساسیت‌زا ایجاد می‌شود. در ادامه این مطلب سایت دکتر ابوالفضل جویا متخصص ژل و بوتاکس علل بروز انواع درماتیت تماسی را مورد بررسی قرار می دهیم. وقتی پوست شما در مجاورت موادی قرار می‌گیرد که به آن‌ حساسیت دارد، ممکن است قرمز و دچار خارش شود. به این پدیده درماتیت (التهاب پوستی) تماسی گفته می‌شود.

درماتیت تماسی انواع مختلفی دارد. سه نوع تحریکی، آلرژیک و کهیر از انواع دیگر شایع‌ترند.

درماتیت تماسی تحریکی

درماتیت تماسی تحریکی، رایج‌ترین نوع درماتیت تماسی است. این نوع التهاب پوستی ممکن است بلافاصله پس از تماس پوست با مواد شیمیایی محرک، مالیدن بسیار شدید پوست یا مجاورت با گرما اتفاق افتد. در واقع در درماتیت تماسی تحریکی، مواد محرک از سد پوست عبور می‌کنند و آن را ملتهب می‌سازند.

اگر پوستتان یک زخم باز داشته باشد یا به درماتیت آتوپیک (اگزما) فعال مبتلا باشید، عوامل محرک به آسانی از پوست شما عبور می‌کنند و به درماتیت تماسی تحریکی دچار می‌شوید.

درماتیت آتوپیک، شایع‌ترین نوع اگزماست. بیش از 18 میلیون نفر از بزرگسالان در ایالات متحده به آن مبتلا هستند. (طبق آمارهای جهانی، به طور متوسط 1 تا 3 درصد بزرگسالان و 15 تا 20 درصد کودکان در سراسر جهان مبتلا به درماتیت آتوپیک یا همان اگزمای آتوپیک هستند.) این عارضه اغلب به صورت بثورات پوستی قرمز و خارش‌دار روی گونه‌ها، دست‌ها و پاها ظاهر می‌شود. درماتیت آتوپیک معمولاً در شش ماه اول زندگی بروز می‌کند. این بیماری در بیشتر موارد، در کودکی بهبود می‌یابد، اما در بعضی موارد ممکن است دوباره در بزرگسالی شعله‌ور شود.

درماتیت تماسی آلرژیک

درماتیت تماسی آلرژیک دومین نوع شایع درماتیت تماسی است. در این عارضه، برخلاف درماتیت تماسی تحریکی، حدود 48 تا 96 ساعت طول می‌کشد تا پوست به عامل محرک واکنش نشان دهد.

زمانی که پوست برای اولین بار در مجاورت یک ماده‌ حساسیت‌زا قرار می‌گیرد، بدن بخشی از آن را برای بررسی و ذخیره در بانک حافظه، به سیستم ایمنی می‌فرستد. البته، بدن در این مرحله واکنشی نشان نمی‌دهد. در واقع، این فرایند حساس شدن سیستم ایمنی بدن است. هنگامی که پوست چندین بار در تماس با عامل حساسیت‌زا قرار گیرد، سیستم ایمنی «آن را به خاطر می‌آورد» و با خارش پوستی به آن واکنش نشان می‌دهد. با توجه به اینکه چند روز طول می‌کشد تا سیستم ایمنی ماده شیمیایی را تشخیص دهد، ممکن است علائم پوستی چند روز پس از قرار گرفتن در معرض عامل حساسیت‌زا، پدیدار شوند.

کهیر تماسی

کهیر تماسی شکل دیگری از درماتیت تماسی است که شیوع کمتری دارد. در این عارضه، معمولاً بلافاصله پس از تماس با ماده محرک، پوست قرمز می‌شود و ورم می‌کند. معمولاً، این عارضه خیلی طولانی نیست و زود از بین می‌رود.

به ندرت، احتمال واکنش آنافیلاکتیک (نوعی واکنش آلرژیک جدی که با علائمی نظیر تورم گلو، احساس سنگینی قفسه سینه و غیره همراه است) وجود دارد. این واکنش گاهی با کهیر تماسی همراه می‌شود. در صورت مشاهده علائم واکنش آنافیلاکتیک، به سرعت به پزشک مراجعه کنید.

علائم شوک آنافیلاکتیک عبارتند از:

• احساس سبکی سر یا از حال رفتن
• مشکلات تنفسی – مانند تنفس سریع و سطحی
• خس‌خس سینه
• ضربان قلب سریع
• حساس شدن پوست نسبت به لمس
• سردرگمی و اضطراب
• از دست دادن هوشیاری

علائم درماتیت تماسی

درماتیت تماسی تحریکی معمولاً روی قسمت‌های از پوست ایجاد می‌شود که در معرض مواد حساسیت‌زا قرار گرفته است. اگر پوست شما در معرض مواد محرک قوی قرار گیرد. به سرعت به آن واکنش نشان می‌دهد. این واکنش به شکل درد، ورم و گاه تاول بروز می‌کند. چنانچه پوست شما با محرکی ملایم (مانند آب یا صابون) تماس داشته باشد. ممکن است طی چند هفته تا چند ماه به آن واکنش دهد. این واکنش به شکل ترک، خارش و خشکی پوست نمایان می‌شود. پوست در اثر درماتیت تماسی یا درماتیت آتوپیک دچار قرمزی، خشکی و خارش می شود.

درماتیت تماسی آلرژیک ممکن است به محل اصلی تماس محدود شود. اما در اغلب موارد، گسترش می‌یابد. پوست قرمز و داغ می‌شود، خارش دارد و ممکن است ترشح نیز داشته باشد. گاهی تشخیص درماتیت تماسی از درماتیت آتوپیک (یا اگزمای آتوپیک) بسیار سخت است. در این موارد، فقط پزشک متبحر می‌تواند بیماری را تشخیص داده و علائم و نشانه‌های درماتیت تماسی که می‌توانند مشابه درماتیت آتوپیک باشند را تفکیک کند.

علل بروز درماتیت تماسی

درماتیت تماسی علل مختلفی دارد. درماتیت تماسی تحریکی ممکن است به دلیل واکنش پوست به موادی که هر روز با آن‌ها تماس دارید، ایجاد شود. در واقع، آب، فشار یا سایش زیاد پوست یا تغییرات آب و هوایی (مانند دما و رطوبت زیاد هوا) ممکن است به درماتیت تماسی تحریکی منجر شوند.

پوست شما ممکن است به مواد شیمیایی گوناگونی حساسیت دهد. در ادامه به چند ماده حساسیت‌زای شایع اشاره می‌کنیم:

فلزات

حساسیت به فلز نیکل در بین کودکان و بزرگسالان بسیار شایع است. نیکل در بسیاری از محصولات فلزی، مانند زیورآلات، زیپ، دکمه، سگک کمربند و سکه به‌کار می‌رود. همچنین، این فلز در جاهایی که کمتر قابل مشاهده است، مانند تلفن همراه، طلای سفید، بعضی از مفاصل مصنوعی و بعضی از غذاها وجود دارد.

کبالت نیز مانند نیکل، در محصولات فلزی یافت می‌شود. افرادی که به نیکل حساسیت دارند، معمولاً به کبالت نیز حساسیت دارند (به دلیل استفاده گسترده از آن). کبالت در محصولاتی نظیر رنگ مو و محصولات ضد تعریق نیز به کار می‌رود.

املاح کروم که غالباً در رنگ، سیمان و محصولات چرمی یافت می‌شود نیز، ممکن است موجب بروز علائم درماتیت تماسی آلرژیک و درماتیت تماسی تحریکی شود.

ترکیبات عطری

ترکیبات عطری عامل متداول ایجاد درماتیت تماسی آلرژیک هستند. به ویژه اگر پوست به دلایلی نظیر درماتیت تماسی آتوپیک آسیب ‌دیده باشد، بیشتر ممکن است به ترکیبات عطری حساسیت دهد. این مواد در انواع لوازم آرایش، عطرها، چاشنی‌های غذا و خمیردندان‌ها وجود دارند.

ترکیبات عطری عامل متداول ایجاد درماتیت تماسی آلرژیک هستند.

پمادهای ضد باکتری

پمادهای ضد باکتری مانند نئومایسین و باسیتراسین اغلب برای درمان زخم و خراش به کار می‌روند، اما برخی افراد به این پمادها حساسیت دارند.

فرمالدئید

فرمالدئید نوعی ماده نگهدارنده است. این ماده، یک عامل حساسیت‌زای قوی در کودکان و بزرگسالان است. فرمالدئید در بسیاری از مواد مانند ضدعفونی‌کننده‌های خانگی، واکسن‌ها، چسب‌ها و دود سیگار وجود دارد.

مواد نگهدارنده‌ای که فرمالدئید آزاد می‌کنند، در محصولاتی مانند لوازم آرایش وجود دارند و ممکن است در برخی افراد حساسیت ایجاد کنند. منابع پنهان فرمالدئید عبارتند از لباس‌های «ضد چروک» و شیرین کننده‌های مصنوعی مانند آسپارتام.

پارافنیلن دی آمین (PARAPHENYLENE-DIAMINE)

پارافنیلن دی آمین (PPD) یک ماده شیمیایی قوی است که در رنگ مو به کار می‌رود. استفاده از این ماده در محصولاتی که به طور مستقیم با پوست تماس دارند، به دلیل احتمال بروز حساسیت، ممنوع است.

با این وجود، این ماده همچنان در انواع محصولات پوستی بدون نظارت، مانند مواد مورد استفاده برای خالکوبی موقت به کار می‌رود. پارافنیلن دی آمین اغلب در رنگ مشکی کفش به کار می‌رود. این ماده ممکن است با رنگ لباس و داروهایی مانند آنتی هیستامین‌ها واکنش نشان دهد.

دکتر ابوالفضل جویا بهترین متخصص ژل و بوتاکس را در اینستاگرام دنبال کنید

ایزوتیازولینون‌ها (ISOTHIAZOLINONES)

ایزوتیازولینون‌‌ها، از جمله متیل کلرو ایزوتیازولینون (MCI) و متیل ایزوتیازولینون (MI)، در بسیاری از محصولات بهداشتی وجود دارند. این مواد از رشد باکتری‌ها جلوگیری و در برابر آسیب ناشی از اکسیژن و نور از محصول مراقبت می‌کنند. ایزوتیازولینون‌ها اغلب در محصولاتی مانند شامپوی سر، شامپوی بدن و محصولات آرایشی یافت می‌شوند. همچنین، در محصولاتی مانند دستمال مرطوب آرایشی و دستمال مرطوب بچه نیز وجود دارند.

یزوتیازولینون در محصولات آرایشی یافت می‌شوند. همچنین، در محصولاتی مانند دستمال مرطوب آرایشی و دستمال مرطوب بچه نیز وجود دارند.

کوکامیدوپروپیل بتائین (COCAMIDOPROPYL BETAINE)

کوکامیدوپروپیل بتائین (CAPB) ماده شوینده‌ای است که برای غلیظ کردن شامپوها، صابون‌ها و لوسیون‌ها به کار می‌رود و باعث کاهش الکتریسیته ساکن روی پارچه‌ها و البسه می‌شود. پوشاک و محصولات مراقبت از پوست حاوی این ماده شیمیایی ممکن است برای افراد مبتلا به درماتیت تماسی تحریک کننده باشد و باید از آن‌ها اجتناب شود.

دریافت اینترنتی نوبت ویزیت دکتر ابوالفضل جویا

مطالعه بیشتر:

حفظ جوانی پوست با مصرف ویتامین‌ها

روش های پیشگیری از بروز جوش سر سفید

بررسی کاربردهای سرم دور چشم