کاربردهای 3MOL در مواد شوینده چیست؟
وقتی در حال مطالعه این مقاله هستید، حتماً نام تری مول را شنیده‌اید و می‌خواهید بدانید 3MOL چیست و چه کاربردی دارد. تکنولوژی تری مول، یکی از جدیدترین ابداعات تکنولوژیک در زمینه سلامت و بهداشت است که به‌سادگی راه خود را به خانه‌های ما باز می‌کند. در این مقاله از سایت دکتر ابوالفضل جویا متخصص پوست اصفهان به مطالعه و بررسی کاربردهای 3MOL در مواد شوینده خواهیم پرداخت.
تکنولوژی و بهداشت
اگر تا به حال به مکانیسم عمل این محصولات، مثلاً شامپوها دقت کرده باشید، می‌دانید که بعضی شویندگی بهتری دارند یا اینکه عملکرد برخی از آن‌ها روی پوست سر و موها ملایم‌تر است.
از بین تمام ترکیباتی که نامشان روی لیبل شامپوها نوشته می‌شود، گروهی که سورفکتانت نام دارند، مهم‌ترین عوامل در نحوه عملکرد شامپوها هستند. آشنایی با این ترکیبات به شما کمک می‌کند تا شامپوی مناسبی انتخاب کنید.
تعریف سورفکتانت
سورفکتانت‌ها ترکیب اصلی مواد شوینده هستند. وجود سورفکتانت‌ها باعث می‌شود شوینده‌ها بتوانند چربی‌ها و آلودگی‌های نامحلول در آب را از روی سطح جدا کرده و امکان شسته و پاک شدن آن‌ها با آب را فراهم کنند. سورفکتانت‌ها باید به گونه‌ای انتخاب و ترکیب شوند که تا حد امکان برای پوست، مو و چشم ملایم باشند.
مطلب پیشنهادی برای مطالعه : تشخیص علل بروز زخم مزمن
مزایای سورفکتانت‌ها
صابون‌ها عملکرد پاک‌کنندگی خوبی دارند و ارزان‌تر از سورفکتانت‌ها هستند. سورفکتانت‌ها مزیت قابل توجهی نسبت به صابون‌ها دارند. صابون در آب سخت موجب تشکیل املاح نامحلول شده و باعث کدر شدن موها می‌شود. علاوه بر این، شست‌وشوی موها با ترکیبات صابونی، ساقه مو را خشک و شکننده می‌کند. این در حالی است که استفاده صحیح از سورفکتانت‌ها این مشکلات را ایجاد نمی‌کند.
چگونگی عملکرد سورفکتانت‌ها
همه می‌دانیم که آب و روغن با هم مخلوط نمی‌شوند.همان‌طور که گفتیم سورفکتانت‌ها عامل اصلی پاک‌کنندگی شوینده‌ها محسوب می‌شوند. سورفکتانت‌ها مولکول‌هایی هستند که یک سر آب‌دوست و یک دُم چربی‌دوست دارند. دم چربی‌دوست، ذرات آلودگی را احاطه می‌کند و سر آب‌دوست هم با مولکول‌های آب محصور می‌شود. به این ترتیب سورفکتانت‌ها می‌توانند چربی‌ها را از سطح جدا کرده و اجازه دهند که این ذرات توسط آب شسته شوند.
انواع مختلف سورفکتانت‌های مورد استفاده در محصولات آرایشی-بهداشتی
پیش از پرداختن به 3MOL لازم است اطلاعات بسیار ساده‌ای در مورد سورفکتانت‌ها داشته باشیم. سورفکتانت‌ها انواع مختلفی دارند. ساختار سر آب‌دوست سورفکتانت‌ها، ویژگی‌های متفاوتی به این مولکول‌ها می‌بخشد. بر همین اساس، این ترکیبات به چهار دسته کلی تقسیم می‌شوند:
سورفکتانت‌های آنیونی
سورفکتانت‌های آنیونی در سر آب‌دوست خود دارای بار منفی هستند. بار منفی به مولکول‌های سورفکتانت کمک می‌کند تا ذرات آلودگی را به دام انداخته و به حالت معلق در بیاورند. سورفکتانت‌های آنیونی هنگام مخلوط شدن با آب، کف زیادی ایجاد می‌کنند. این سورفکتانت‌ها در جدا کردن و معلق کردن ذرات آلودگی عملکردی بسیار عالی دارند.
سورفکتانت‌های کاتیونی
سورفکتانت‌های کاتیونی در سر آب‌دوست خود دارای بار مثبت هستند. این موضوع استفاده از این سورفکتانت‌ها را در محصولات ضد الکتریسیته ساکن و همچنین نرم‌کننده‌های مو امکان‌پذیر می‌کند.
سورفکتانت‌های غیریونی
سورفکتانت‌های غیر یونی، خنثی (بدون بار) هستند و هیچ باری در سر آب‌دوست خود ندارند. این سورفکتانت‌ها هم در حذف ذراتی مانند چربی‌ها عملکرد مطلوبی دارند.
سورفکتانت‌های آمفوتری
سورفکتانت‌های آمفوتری (یا zwitterionic) دارای هر دو نوع بار مثبت و منفی در سر آب‌دوست خود هستند. بارهای دوگانه یکدیگر را خنثی کرده و بار خالص صفر را ایجاد می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود این سورفکتانت‌ها قابلیت استفاده در طیف وسیعی از محصولات بهداشتی را داشته باشند.
سورفکتانت‌ها در شامپو
از آن‌جا که سورفکتانت‌ها عملکرد و ویژگی‌های مختلفی دارند، در فرمولاسیون شامپوها معمولاً از ترکیب چند سورفکتانت مختلف با درصدهای متفاوت استفاده می‌شود. اما به‌طور کلی، سورفکتانت‌های آنیونی بیشترین کاربرد را در ساخت شامپوها دارند. در بین سورفکتانت‌های آنیونی نیز سدیم لوریل اتر سولفات (به اختصار SLES) پرکاربردترین سورفکتانت محسوب می‌شود.
انتخاب یک شامپوی خوب
مطمئناً شامپویی که باعث آسیب مو یا ایجاد شوره و خارش سر شود مطلوب نخواهد بود. البته که می‌خواهید شامپویتان موها و پوست سرتان را بدون ایجاد هیچ‌گونه تحریکی در مو، پوست و چشم کاملاً تمیز کند.
در حالت کلی در هر سورفکتانت یکی از دو ویژگی اصلی آن یعنی پاک‌کنندگی قوی یا ملایم بودن برای موها، بارزتر است. پس دغدغه اصلی برای تولید یک شامپوی خوب، حفظ قدرت شویندگی عمیق سورفکتانت و در عین حال کاهش احتمال هرگونه تحریک و آزار پوست یا مو توسط سورفکتانت است.
برای دست یافتن به شامپویی که هردو این ویژگی‌ها را داشته باشد، به یک مولکول با زنجیره بلند نیاز داریم تا عملکرد خود را فقط روی سطح انجام دهد، یعنی به درون پوست یا ساقه مو نفوذ نکند و باعث تحریک آن نشود. اما نمی‌توانیم تا هرجا که بخواهیم زنجیره مولکول را بلندتر کنیم. دلیل این محدودیت را در ادامه متوجه خواهیم شد.
چگونگی نحوه تولید شامپو
همان‌طور که گفته شد، سورفکتانت‌های آنیونی مانند سدیم لوریل اتر سولفات برای تولید شامپو بیشتر از انواع دیگر سورفکتانت‌ها استفاده می‌شوند.
برای ساخت سورفکتانت مورد نظر، باید طی دو مرحله، مولکول‌هایی را به ترکیب اولیه اضافه کنیم تا دم آب‌گریز سورفکتانت طولانی‌تر شود و با افزایش حجم سورفکتانت، احتمال نفوذ آن به پوست کاهش پیدا کند.
تا پایان مرحله اول، همه چیز خوب است. اکنون باید مرحله دوم را اجرا کنیم. در این مرحله، مولکول دیگری نیز به محیط واکنش اضافه می‌شود. اینجاست که محدودیتی که بالاتر درباره آن گفتیم رخ می‌دهد.
تشکیل دی اُکسان
برخی از مولکول‌هایی که در مرحله دوم به واکنش اضافه کرده‌ایم، باعث می‌شوند دو مولکول اضافه‌شده در مرحله اول، به جای اینکه به دم آب‌گریز سورفکتانت متصل شوند، با یکدیگر واکنش دهند؛ در نتیجه‌ی این واکنش، یک مولکول «دی اکسان» به‌عنوان یک محصول جانبی و به‌صورت خودبه‌خودی تشکیل می‌شود.
تعریف دی‌اکسان
در بسیاری از واکنش‌های شیمیایی، محصول جانبی تولید می‌شود. یعنی ماده‌ای که هدف اصلی تولید نبوده و به صورت ناخواسته از کنش و واکنش بین مولکول‌های موجود در محیط واکنش ایجاد شده است. البته این همیشه بد نیست و زمانی مشکل‌ساز می‌شود که آن محصول جانبی ماده خطرناکی مانند دی‌اکسان باشد. دی‌اکسان به صورت بالقوه سرطان‌زا است و اگر مقدار آن در سورفکتانت از حد مشخصی فراتر رود، ایمنی شامپو را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
تکنولوژی 3MOL
به دلیل تشکیل خودبه‌خودی دی‌اکسان، نمی‌توانیم هر اندازه که بخواهیم طول دم آب‌گریز سورفکتانت را بلندتر کنیم، پس باید نقطه تعادلی را پیدا کنیم که سورفکتانت نهایی، بیشترین طول ممکن (یعنی کمترین پتانسیل تحریک پوست و مو) را داشته باشد و البته غلظت دی‌اکسان هم در کمترین مقدار ممکن باقی بماند. اینجاست که تکنولوژی 3MOL ارزش خود را نشان می‌دهد.
در صورتی که واکنش را شروع کرده و دقیقاً زمانی که «3 مولکول» بلند کننده طول دم آب‌گریز به زنجیره اضافه شد، واکنش را متوقف کنیم، یک سورفکتانت با سایز مولکولی کافی و با غلظت کم و مورد قبول دی‌اکسان خواهیم داشت و این به معنای یک تمیزی رضایت‌بخش برای پوست و مو است؛ بدون ایجاد خشکی، خارش یا شوره سر. این تکنولوژی «تری مول» نام دارد.
3MOL یک تکنولوژی جدید برای تولید سورفکتانتی ایمن، با طول زنجیره بلندتر و قدرت پاک‌کنندگی موثر است. این تکنولوژی، صنعت تولید شامپو را یک گام بزرگ پیش برده است.
البته ناگفته مشخص است که صحبت درباره تکنولوژی 3MOL آسان و کوتاه است، اما اجرای آن با نیاز به طیف وسیعی از دانش، تجربیات و مهارت‌ها، داستان دیگری دارد.
تست میزان سازگاری سورفکتانت با پوست
هنگامی که مواد شوینده شیمیایی با پوست انسان تماس پیدا می‌کنند، نباید از هرگونه احتمال تحریک و آزار پوستی چشم‌پوشی کرد. آزمایش شناخته‌شده‌ای وجود دارد که مشخص می‌کند آیا سورفکتانت موجود در یک شوینده با پوست سازگاری دارد یا خیر. این آزمایش همچنین این موضوع را معلوم می‌کند که آیا این سورفکتانت برای استفاده اکثریت افراد با موها و پوست‌های متفاوت به‌ویژه پوست‌های حساس قابل اطمینان است یا باید در مورد آن تجدید نظر کرد.
دکتر ابوالفضل جویا را در اینستاگرام دنبال کنید
این آزمایش، تست زئین (Zein) نام دارد. زئین یک پروتئین با ساختاری مشابه پروتئین کراتین است. کراتین ماده اصلی ساختار مو، ناخن و لایه بیرونی پوست است. تولیدکنندگان محصولات بهداشتی با این تست قصد دارند توانایی هر سورفکتانت را در حل کردن پروتئین زئین تعیین کنند. اگر ماده‌ای به ساختار زئین آسیب برساند، مناسب تماس با کراتین هم نخواهد بود.
نتیجه این آزمایش به صورت یک عدد است. هر چه این عدد بزرگ‌تر باشد، سورفکتانت قدرت تحریک‌کنندگی بیشتری خواهد داشت. نتیجه قابل قبول برای بزرگسالان عدد زیر ۴۰۰ و برای شامپو بچه عدد زیر ۱۰۰ است. این عدد برای سدیم لوریل اتر سولفات 3MOL زیر ۲۰۰ نشان داده می‌شود.
آن‌چه خواندید به این معناست که تکنولوژی 3مول یا سه مول توانسته است ملایمت شامپوی بزرگسال را تا حدودی بسیار نزدیک‌تر به شامپو بچه افزایش دهد، در عین حال که قدرت پاک‌کنندگی آن را مانند شامپوهای بزرگسالی که می‌شناسید حفظ می‌کند.
دریافت اینترنتی نوبت ویزیت دکتر ابوالفضل جویا